TË VËRTETAT E VONUARA

Vazhdoj të besoj në etikën intelektuale me të cilën jam pajisur duke lexuar rilindësit tanë dhe mendimtarët evropianë: luftoji mashtrimet edhe në qoftë se lufta duket e kotë. Kurrë s’është vonë.Kam pritur shumë reagime në trajtesën Realiteti i shpërfillur me të cilën i jam përgjigjur polemikës së Ismail Kadaresë ndaj pikëpamjeve të mia mbi identitetin kombëtar dhe vetëdijen fetare, por në asnjë rast nuk kam pritur që aq shumë ngjyrë politike dhe ideologjike do të hidhet në fytyrën time!Kjo përgjigje e dytë ndaj polemikës së dytë, në të vërtetë ndaj pamfletit të Ismail Kadaresë me titullin Pabesia e një polemisti, të botuar në gazetën Shekulli, më 17 maj 2006 dhe, pastaj, të ribotuar në disa gazeta edhe në Prishtinë, përpos në gazetën Epoka e re, në të cilën është botuar përgjigjja ime Realiteti i shpërfillur, botohet me vonesë. Dhe, kjo vonesë ishte e detyrueshme: ishte pasojë e pjesëmarrjes së shumë vetjeve në këtë polemikë midis tij dhe meje, qoftë me shkrime në gazetat e Tiranës e të Prishtinës, qoftë me letra e artikuj në forume të ndryshme në internet. Megjithëse reagimet vazhdojnë, sado më rrallë, konsideroj se nuk është e nevojshme të pritet më shumë: mendimet kryesore janë thënë, ndjenjat më të papërmbajtura, ndoshta, janë shprehur.Përgjigjja ime, prapë, do të jetë e gjatë por, megjithatë, shumë më e shkurtër se pamfleti i Ismail Kadaresë bashkë me pamfletet e disa prej miqve të tij, që janë kujdesur aq shumë të më “përpunojnë” ideologjikisht, politikisht dhe fetarisht, duke më vënë përpara turli flamujsh!Qëllimi i përgjigjes sime dallon rrënjësisht prej qëllimit të pamfletit të Ismail Kadaresë. Ndërsa ai shkruan me pezëm, ab irato, dhe ka për qëllim kryesor të më fyejë, madje, si e thotë lehtësisht njëri nga reaguesit, të më përbuzë, qëllimi im është krejtësisht tjetër: qëllimi im është që të shpjegoj çështjet e ngritura ashtu siç duhet t’i shpjegojë njeriu që nuk pranon të zëvendësohen arsyeja me urrejtjen e argumenti me mashtrimin, domethënë qëllimi im është që të bëj një përgjigje që do të mund të ishte e dobishme për letërsinë, për historinë e letërsisë, për kulturën dhe, ndoshta, për politikën tonë. Si as në përgjigjen e parë, Realiteti i shpërfillur, as tani, në të dytën, unë, natyrisht, nuk i lejoj vetes t’i shmangem rolit që ka intelektuali në jetën kulturore, politike dhe shoqërore në përgjithësi e që është, siç është thënë shumë herë përpara meje prej shumë intelektualëve: kuptimi dhe shpjegimi objektiv, i ndershëm i njëmendësisë. Të dhënat që sjell, përfundimet që bëj prej përimtimit të tyre, mund të jenë të padëshiruara, madje, të hidhura, qoftë për vetje, qoftë për grupe, por unë nuk fyej dhe nuk përbuz kënd. Fyerja dhe përbuzja nuk ishin mjet imi në asnjë kohë - pavarësisht sa e ngrysur mund të ishte ajo dhe në asnjë situatë - pavarësisht sa kërcënuese mund të ishte ajo.Si lexues i veprave të Ismail Kadaresë, prandaj edhe i intervistave dhe përgjigjeve që ka dhënë ai për gjykimet e të tjerëve mbi krijimtarinë e tij, kam parë se ai me lehtësi ka shqiptuar shpesh fyerje dhe përbuzje për ata, të cilët për veprën e tij dhe për të nuk mendojnë e nuk shprehen siç do të donte ai. Fyerja dhe përbuzja janë dëshmuar kështu si mjet i tij i shpeshtë në qërimin e hesapeve me oponentët në diskutimet mendore. Më kujtohet se si një kritik, të mospajtuar me të, do ta quante plehurinë, një tjetër plehërishte, një të tretë halldup, një të katërt gërxho! Më kujtohet se si bamirësin e vet të dikurshëm do ta quajë homoseksual! Më kujtohet se si “plehurinat”, “plehërishtet”, “halldupët”, “gërxhot”, “homoseksualët” kur e kur do t’i quajë edhe tradhtarë, kurse simbolin e luftës së Kosovës për pavarësi, Adem Demaçin do ta quajë “mendje të tharë dhe pa atdhe”!Siç dihet, në përbuzjen gjithmonë mbështetet ideologjia e racizmit. Ata që e dinë se sa gojëlëshuar është shkrimtari Ismail Kadare, mund të jetë se nuk janë befasuar shumë kur në sprovën e tij mbi Identitetin evropian të shqiptarëve, me të cilën i është përgjigjur trajtesës sime Ideologjia e shpërbërjes, kanë parë se ai nuk përmbahet nga përbuzja ndaj botës islame e kjo domethënë nuk përmbahet nga shprehja e racizmit ndaj kësaj bote!Të jem i sinqertë: nuk kam pritur se mund të jem i fyer prej tij jo vetëm për një sërë arsyesh për të cilat nuk mund të flas këtu, por edhe për arsye se në trajtesën time Ideologjia e shpërbërjes, kundër së cilës është ngritur me sprovën Identiteti evropian i shqiptarëve, askund nuk e kam përmendur dhe nuk e kam përmendur sepse në asnjë rast nuk kam menduar për të. As nuk e kam përmendur Ismail Kadarenë në atë trajtesë, as nuk kam cituar në çfarëdo mënyre ndonjë vepër, intervistë a deklaratë të tij. Pse, atëherë, ai e fillon këtë polemikë? Pse, atëherë, ai shkruan një librushkë kundër meje? Pse, atëherë, ai më fyen me fjalët që kurrë nuk do t’i prisja prej tij? Pse, atëherë, ai aq lehtë tregohet i pabesë ndaj meje? Pse, atëherë, e shfrytëzon trajtesën time Ideologjia e shpërbërjes për të filluar një polemikë për çështje fetare, sado unë në trajtesën e përmendur merrem edhe me çështjen e gjuhës standarde dhe me përpjekjet për krijimin e identitetit kombëtar kosovar?Sigurisht kishte një arsye, në të vërtetë një interes të veçantë vetjak për këtë.