Rexhep Qosja

Rexhep Qosja ka lindur më 1936 në Vuthaj te Kelmendit, Plavë e Guci Malci e Madhe. Shkollën fillore e përfundoi në fshatin e lindjes, tetëvjeçaren e mbaroi në Guci. Shkollën normale e mbaroi në Prishtinë. Më 1964 diplomoi në degën Gjuhë-letërsi të Universitetit të Prishtinës. Studimet pasuniversitare i kreu në Universitetin e Beogradit, Beograd ku në vitin 1971 mori titullin "Doktor i shkencave filologjike" me temën "Asdreni-jeta dhe veprat". Ishte punonjës shkencor në Institutin Albanologjik të Universitetit të Prishtinës dhe drejtor i këtij Instituti prej vitit 1972 deri më 1981. Që në fillimet e veta, duke folur për rolin e kritikës dhe modernitetit, Rexhep Qosja pohoi se "realizmi socialist nuk është as realizëm, sepse është romantizëm". Duke mbrojtur dhe ushtruar një kritikë të tillë dhe duke hequr dorë nga glorifikimi i një orientimi të vetëm u siguroi studimeve të veta dimensione të reja që i përkasin të gjitha kohërave.

Rexhep Qosja te Krojet e Vutha Plavë e Guci

14.2.11

Tradhtia etike e (sipas) Qosjes

Jusuf Thaçi

Të quajtur e të vetëquajtur kemi pasur shumë dhe gjithmonë, por intelektualë të mirëfilltë e të gjithanshëm, që nga fillesat e njerëzimit e deri në fund të shekullit të kaluar, shqiptarët kanë pasur shumë pak. Ndër ta do të përmendja dy, Hasan Prishtinën dhe Rexhep Qosjen. Se ç’ngjau me të parin e dimë që të gjithë dhe lum ne që e patëm, por se ç’po ngjet me këtë të dytin, vështirë ta kuptojë ndokush! Së paku unë jo!

Për të shkruar këtë shkrim u inspirova nga paraqitja e akademik Qosjes në emisionin Shqip, në Top Channel. Të them të drejtën, megjithëse kam përcjellë me vëmendje të gjitha debatet e analizat në lidhje me gjendjen aktuale në Shqipëri, nuk më kishte rastisur që të dëgjoja një analizë më të mirë rreth situatës së krijuar në Shqipëri dhe faktorëve, përkatësit fajtorëve që e kanë sjellë Shqipërinë në këtë gjendje. Akademik Qosja, si pakkush më parë, me dellin e tij analitik, sigurisht edhe me ngarkesë emocionale, por me dozë intelektuale, i tha qartë dhe zëshëm disa të vërteta që nuk thuhen aq shkoqitur nga intelektualët e pavarur e pa ngjyrime politike.

Akademik Qosja shumë qartë i përmendi dhe i shtjelloi krimet e shumta të Sali Berishës që nga vitet e 90-ta të shekullit të kaluar (zhvillimet në botën moderne e aktualizojnë nevojën për të ripërkufizuar termin krim), të cilat kulmuan me ekzekutimin e 4 protestuesve më 21 janar. Thënë ndryshe, për fat të mirë akademik Qosja nuk u kompleksua fare nga nami i madh që ka ndër shqiptarët, dhe me të drejt e pa pardon, e drejtoi gishtin nga fajtori kryesor, e ndoshta i vetmi, që Shqipëria sot është në këtë, siç e quajti dhe vet akademik Qosja, krizë politike, ekonomike, shoqërore dhe morale. Dhe s’ka fije dyshimi se ai është Sali Berisha. Mirë që e tha!

Me këtë rast, akademik Qosja nuk harroi dhe nuk hezitoi fare që ta nxjerrë në pah edhe dyfytyrësinë e Europës, gjë kjo tashmë e dëshmuar në raport me Shqipërinë dhe shqiptarët. E tha qartë që europianët po përdorin standarde të dyfishta në raport me Shqipërinë, meqë vet ata, pa një pa dy, i nënshtrohen me përulësi vullnetit të popullit, ndërsa ne na mësuakan se nuk është asgjë jodemokratike që në Shqipëri të mbajë pushtetin një pushtues (meqë Berisha i tillë është), përkundër vullnetit të popullit. Mirë që e tha!

Tutje, akademik Qosja nuk u hamend dhe nuk hezitoi fare që të propozojë edhe mënyrën dhe mjetet e amputimit (duhet të hiqet me operacion shoqëror) nga pushteti të Berishës. Duke qenë njohës i mirë i mentalitetit primitiv të Berishës, akademik Qosja i tregoi shumë qartë popullit e opozitës në Shqipëri se Berisha mund të amputohet nga pushteti vetëm me protesta të vazhdueshme e të pandërprera, dhe në fund të fundit edhe me mosbindje qytetare. Me këtë ai ua bëri të qartë se Berisha nuk mund të vetëdijesohet e ndërgjegjësohet, meqë një i çmendur në një qytet, do t’i marrë të gjithë të tjerët për të çmendur dhe asnjëherë s’mund t’i shkojë në mendje që të pyes veten për një gjë të tillë. Fundja, një gjë e tillë s’mund të pritet nga një i çmendur. Rrjedhimisht, ashtu siç përfundoi edhe akademik Qosja, Berisha duhet të shporret nga pushteti, se ndryshe s’bëhet me të. Mirë që e tha!

Kjo qasje e akademik Qosjes nuk është e panjohur për ne në Kosovë. Pothuajse të gjithëve u kujtohen vitet e 90-ta të shekullit të kaluar, kur një klikë pakurrizorësh ia servonin dhe ia kërkonin popullit të Kosovës poshtërimin, të cilin e mbështillnin me petkun e rezistencës paqësore. Për fat të keq, ata e arritën këtë gjë, meqë për popullin e Kosovës poshtërimi dhe cenimi i dinjitetit të tyre u bë diçka e pranueshme, madje dhe e natyrshme. Për me tepër, ata ndërhynë edhe në kodin mental e moral të këtij populli, saqë pothuajse zhdukën e çrrënjosën gjithçka hyjnore, morale e fisnike që kishte populli shqiptar i Kosovës. Akademik Qosja ishte ndër të rrallët dhe më i zëshmi në luftimin e gjithë kësaj masakre morale e kombëtare që po ndodhte në Kosovë. Madje, me plot vetëdije, këtë qëndrim të tij ai e pagoi shumë shtrenjtë, së paku politikisht, meqë moralisht ishte dhe doli fitues nga kjo betejë. Pra, ajo që është me rëndësi, ai, pothuajse i vetëm dhe në kushte e rrethana shumë të vështira, nuk hezitoi dhe nuk u lodh së luftuari kundër një grupi njerëzish të pamoralshëm, të cilët, për më tepër, ia kishin shpëlarë trurin masës përmes propagandës dhe, kjo është më e keqja, thirreshin në emër të popullit të Kosovës. Gjithë këtë sakrificë tha se e bëri, dhe besoj se e bëri, për hir të drejtësisë dhe të vërtetës, dhe në mbrojtje të qenies shqiptare në këto troje. Mirë që e bëri!

Deri këtu gjithçka është në rregull dhe s’na mbetet të themi gjë tjetër për akademik Qosjen, veçse: lum ne që e patëm! Por, për fat të keq, s’mund të themi: lum ne që e kemi! Kjo për faktin se kohëve të fundit akademik Qosja e ka dëshmuar se di të përdorë standarde të dyfishta, gjë që nuk është cilësi e një intelektuali të mirëfilltë.

Akademik Qosja, me të drejt, e akuzon Berishën për servilist të ndërkombëtarëve, por, pa të drejt, e amniston nga një akuzë të tillë udhëheqësin dhe partinë udhëheqëse në Kosovë. Ai, me të drejt, e akuzon Berishën se po e privatizon Shqipërinë, por, pa të drejt, harron dhe nuk përmend faktin se edhe Kosovën tashmë e kanë bërë pronë private udhëheqësit momentalë. Akademik Qosja, me të drejt, e akuzon Berishën për manipulim dhe vjedhje të votës, por, pa të drejt, nuk ngre zërin kundër vjedhjes masive të votës në Kosovë, madje, dhe kjo është më e keqja, i vlerësoi me notë pozitive zgjedhjet e fundit në Kosovë.

Me fjalë të tjera, akademik Qosja e kursen partinë dhe liderët që momentalisht udhëheqin Kosovën nga të gjitha kritikat dhe akuzat, megjithëse këta të fundit po kryejnë krimet dhe mëkatet e njëjta që kanë kryer dhe kryejnë Berishistët e Shqipërisë dhe Pacifistët e Kosovës. Udhëheqësit momentalë të Kosovës, ashtu si Berishistët, duan të vijnë dhe ta mbajnë pushtetin me çdo kusht dhe me çdo mjet; e kanë uzurpuar pushtetin dhe e kanë bërë vendin pronë private; pasurohen brenda nate sikur të kishin gjetur qypa floriri; pretendojnë dhe duan të kontrollojnë çdo institucion të pavarur; e cilësojnë tradhtar dhe kërcënojnë këdo që i kritikon e nuk pajtohet me ta; e mbajnë peng vendin dhe zhvillimin e tij për interesa të ngushta personale e klanore, etj., etj.. Udhëheqësit momentalë të Kosovës, ashtu si Pacifistët, po vazhdojnë të manipulojnë masën përmes propagandës e politikës së pamoralshme; e kanë shndërruar veten e tyre dhe popullin në shërbëtor dhe rob të ndërkombëtarëve; ditë e përditë e fyejnë dhe ofendojnë inteligjencën e popullit me gënjeshtra të llojllojshme pa fije morali; po vazhdojnë politikën kriminale për tjetërsimin dhe deshqiptarizimin e Kosovës, meqë, përveç që na i hoqën simbolet kombëtare, pothuajse gjithçka shqiptare në Kosovë e kanë demonizuar dhe përdorimi i termit shqiptar, de facto, është ndaluar në institucionet e Kosovës. Mos të flasim për atë se si me Kushtetutë na e kanë ndaluar realizimin e një ëndrre të kamotshme të të gjithë shqiptarëve, bërjen e shqiptarisë, Shqipëri, realizimin e së cilës aq shumë e ka kërkuar edhe vet akademik Qosja.

Atëherë përse heshtë akademik Qosja karshi këtyre matrapazëve, sharlatanëve, bashibozukëve e kriminelëve që udhëheqin në Kosovë (mbani mend që termi krim dhe kriminel do ripërkufizuar)? Unë nuk jam naiv dhe e di se këtë nuk e bënë nga frika e as nga ndonjë lloj i lakmisë. Këtë e bënë nga një motiv jo i denjë për një intelektual, nga parimi, që siç thotë populli, “për inati të resë më vdektë djali” (për inati të LDK-së le të fitojë PDK-ja)! Sikur po harron, apo qëllimshëm po e injoron, faktin që djali është bërë, në mos më i keq, po aq i keq sa edhe reja. Fundja, pavarësisht kësaj, kjo qasje nuk është cilësi e njerëzve parimorë e intelektualë.

Prandaj, si përfundim, akademik Qosja, për të qenë në gjendje që të ruaj epitetin e njeriut parimor dhe të intelektualit të pavarur e të mirëfilltë, duhet që patjetër të reagojë kundër bëmave dhe politikës djallëzorë që po ndjekë udhëheqësia aktuale e Kosovës. Në të kundërtën, në rast të mosreagimit të tij, ai mund dhe duhet të akuzohet për tradhti etike, përkatësisht të vetë-akuzohet, sipas përkufizimit të termit tradhti etike në Fjalorin Demokratik të vet akademik Qosjes. Apo ndoshta akademik Qosja, në vend që të ndryshojë qasjen e vet, planifikon ta ripërkufizojë termin Tradhti Etike?!


Jusuf Thaçi

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

REXHEP QOSJA

Ne opusin e tij krijues R. Qosja shkroi veshtrime kritike, recensione e trajtesa per: Esad Mekulin, Enver Gjerqekun, Rrahman Dedajn, Ali Podrimjen, Azem Shkrelin, Din Mehmetin, Abdylaziz Islamin, Muhamet Kerveshin, Beqir Musliun etj. Ne pergjithesi shkroi veshtrime dhe kritika per krijuesit ne Kosove, e nje numer me te vogel i shkroi edhe per ata qe krijuan ne Shqiperi. Kjo erdhi si rezultat i ndarjes regjionale te letersise shqiptare, si nje komunikim i penguar ne mes te ketyre regjioneve, por edhe si nje perpjekje per ta ngritur letersine e kesaj ane ne nivelin kombetar.Per poezine e sotme shqipe Qosja shkroi qysh ne librin e pare ”Epizode letrare” ne vitin 1967, kur shkroi per poezine e Enver Gjerqekut, ne shkrimin me titull ”Poezija dhe pervoja”. Ne librin me trajtesa ”Dialogje me shkrimtaret”, te cilin e botoi me 1968, krahas shkrimeve per Zef Seremben, Naim Frasherin, Migjenin, Lasgushin, kemi edhe dy trajtesa per krijimtarine e dy poeteve tane bashkekohore , Esad Mekulit dhe te Enver Gjerqekut. Ne kete kohe ne Kosove krijuesit me te dalluar ishin keta dy poete qe u permenden me lart. Poete si Din Mehmeti, Rrahman Dedaj, Ali Podrimja etj., ishin ne hapat e pare te krijimtarise se tyre. Ne veshtrimin per Esad Mekulin, kritiku thekson angazhimin e E. Mekulit ne letersine shqipe, angazhimin intelektual te tij, po edhe mungesat qe hasen ne krijimtarine e Mekulit. Esad Mekuli per Rexhep Qosjen ”asht poet i popullit dhe i problemeve te tij ma qenesore” . Ai, Esad Mekuli, ”flet ne veten e pare jo si individ i veçuem, por i mishnuem plotesisht me ndjenjat dhe vetedijen e Shqiptarit, si nji simbioze ndjenjash dhe aspiratash te perbashketa jetesore” . Ne poezine e Mekulit kritiku has edhe ne ”pasojat e zhdanovizmit dhe te kohes kur prej shkrimtareve kerkohej te glorifikonte ate, e cila kerkohej prej tij” Mirepo Esad Mekuli ndoqi nje rruge te veçante ne krijimtarine e tij, duke i ikur gjuhes bombastike, parullave te kohes, patetikes se larte etj.Ne kete punim Profesori ben periodizimin e krijimtarise se E. Mekulit dhe vjen ne perfundim se ”poezia e tij eshte fenomen specifik i letersise sone” . Esad Mekuli bindjet e veta krijuese i formoi ne vitet ´30. Si bir i nje populli te vogel e te shtypur, ai u be krijues i ketij populli, kengetar i vuajtjeve dhe i shpresave te tij. Perhapja e ideve revolucionare lindte shpresa te ky popull per çlirimin kombetar. Mekuli u be poet vizionar per nje ardhmeri me te lumtur te popullit te tij dhe te njerezimit. Uni i tij krijues u shkri me unin e popullit dhe u be nje Une i shtypur, i perdhunuar, i vrare, i sakatosur, por edhe nje Une enderrues dhe kryengrites ne te njejten kohe.Ndersa nje krijues tjeter i afirmuar ne poezine shqipe ishte Enver Gjerqeku. Ky poet i ri duke jetuar ne nje kohe dramatike per popullin tone, ne vitet ’50 dhe ’60, ben nje ikje, nje largim nga ky realitet dhe futet ne qenien e vet subjektive dhe i shpalon dhembjet shpirterore e fizike te tij. Ai shkruan nje poezi intime, por edhe autobiografike, shkurt nje autobiografi intime.Ne librin ”Panteoni i rralluar” kemi nje varg recensionesh per poezine e sotme shqipe. Ne kete liber trajtohet poezia e: Musa Ramadanit, Azem Shkrelit, Ali Podrimjes, Hasan Hasanit, Milaim Berishes, Ibrahim Kadriut, Adem Zejnullahut dhe Rifat Kukajt.